W ubiegłym tygodniu armia rosyjska znacznie posunęła się na północ i zachód od okupowanej Awdijiwki, zdobywając kilka wiosek i przełamując linię obrony ukraińskich sił zbrojnych na rzece Durna. Siły Zbrojne Ukrainy z kolei ustabilizowały linię frontu na obrzeżach miasta Czasiw Jar, zatrzymując natarcie rosyjskiej armii. Amerykańskie rakiety balistyczne dalekiego zasięgu ATACMS znajdują się już na terytorium Ukrainy i mogą znacząco wpłynąć na przebieg działań wojennych, podobnie jak wyrzutnie HIMARS latem 2022 roku.
Załamanie frontu pod Awdijiwką
Po zdobyciu Awdijiwki w lutym 2024 roku Rosjanie kontynuowali ofensywę jednocześnie w kierunku zachodnim i północnym. W pierwszym przypadku główną przeszkodą była rzeka Durna, której wysoki brzeg dawał Ukraińcom przewagę. Rosjanie posuwali się po płaskim, otwartym terenie i ponieśli ciężkie straty.
Na północ od Awdijiwki rosyjskie zbrojne posunęły się wzdłuż linii kolejowej w kierunku miasta Pokrowsk. Analitycy przewidywali, że Oczeretyne, osiedle typu miejskiego położone na wzgórzu sprzyjającym Ukraińcom, będzie poważną przeszkodą, która może ich powstrzymać. Jednak Rosjanie zajęli je w mniej niż półtora tygodnia.
Przed wojną w Oczeretynem mieszkało około 3500 osób. W miasteczku są pięciopiętrowe domy i dwie strefy przemysłowe. Ukraińcy stworzyli w nich pozycje obronne, które miały skutecznie powstrzymać rosyjskie natarcie. Z wyjątkiem pierwszych kilku miesięcy pełnowymiarowej inwazji, armii rosyjskiej trudno było szturmować tak zabudowany obszar. Oczeretyne jawi się więc jako wyjątek – zdobycie większości miejscowości zajęło siłom rosyjskim zaledwie kilka dni.
Sukces Rosjan w Oczeretynem był prawdopodobnie spowodowany błędami popełnionymi przez dowódców ukraińskich jednostek broniących osiedla. Ukraiński projekt analityczny DeepState podał, że odpowiedzialność za klęskę na tym odcinku frontu ponosi dowództwo 115. Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej: jednostka poniosła ciężkie straty i niemal całkowicie wycofała się z miasteczka, pozostawiając je bez obrony.
Według Mykoły Melnyka, dowódcy 47. Brygady Zmechanizowanej SZU (która również walczy w rejonie Oczeretynego), niektóre jednostki „po prostu sp*****liły [uciekły] ze swoich pozycji”. Według innej wersji doszło do błędu podczas rotacji jednostek Sił Zbrojnych Ukrainy broniących miasta, co skutecznie wykorzystali Rosjanie.
Obecnie Rosjanie kontrolują większość terytorium Oczeretynego, a walki toczą się już na jego obrzeżach. Udało im się również zdobyć dwie małe wioski – Sołowjowe i Nowobachmutiwkę – na południe od miasteczka. Klin wbijany w ukraińską linię obrony poszerza się z każdym dniem: z jednej strony rozpoczęły się walki o wsie Keramik i Nowokałynowe, z drugiej zaś pod koniec ubiegłego tygodnia SZU zostały zmuszone do wycofania się z wiosek Semeniwka i Berdyczi, których broniły przez około dwa miesiące. Decyzja ta została prawdopodobnie podjęta przez ukraińskie dowództwo w celu uniknięcia okrążenia.
Armia rosyjska nie tylko wkroczyła, ale i umocniła się na zachodnim brzegu rzeki Durna. Najbliższa linia naturalnych przeszkód – rzeka Wołcza, kaskada zbiorników wodnych i wzgórz – jest oddalona o około 5 kilometrów. Są to pola oddzielone pasami mniejszych lasów, bez wcześniej przygotowanych pozycji obronnych. Przy suchej pogodzie i na tle ciągłego niedoboru amunicji w ukraińskich siłach zbrojnych, rosyjskie jednostki mogą je dość szybko pokonać za pomocą olbrzymich zapasów poradzieckiego sprzętu.
Linia frontu w tej części obwodu donieckiego zbliża się do największych miast kontrolowanych przez Ukraińców. Zaledwie 17 kilometrów dzieli Rosjan od Nowohrodiwki, która przed wojną liczyła około 14 tys. mieszkańców, a niecałe 20 kilometrów pozostało rosyjskiej armii do dotarcia do Sełydowe (populacja w 2022 roku: 21 500).
(Tymczasowa) stabilizacja w Czasiwym Jarze
W ciągu ostatniego miesiąca ukraińskie miasto Czasiw Jar, położone na operacyjnie ważnym wzgórzu pięć kilometrów na zachód od Bachmutu, pozostawało w centrum uwagi. Rosjanie szturmowali je dużymi siłami i zdołali nawiązać walkę na obrzeżach Kanału, najbardziej wysuniętej na wschód dzielnicy miasta, próbując oskrzydlić tam Ukraińców.
Ze względu na swoje położenie geograficzne, Czasiw Jar jest jednym z kluczowych miast w całej bitwie o część Donbasu, która pozostaje pod kontrolą Kijowa. To nie tylko dominujące wzniesienie z widokiem na pobliskie miasto Kostiantyniwka (ważny węzeł logistyczny dla ukraińskiej armii), ale także punkt wyjścia do ewentualnej ofensywy na Słowiańsk i Kramatorsk, największą aglomerację miejską na kontrolowanym przez Ukrainę terytorium obwodu donieckiego. Dlatego rosyjskie dowództwo skoncentrowało tu duże siły – liczebność ugrupowania atakującego miasto wynosi co najmniej 20 tys. osób.
W ubiegłym tygodniu ukraińskie siły zbrojne ustabilizowały sytuację na podejściach do Czasiwego Jaru. W ciągu ostatnich siedmiu dni na mapie DeepState zaszły minimalne zmiany. Rosyjscy tzw. korespondenci wojenni piszą o walkach pozycyjnych na wschodnich obrzeżach miasta.
W szturmach na dobrze ufortyfikowane pozycje w ciągu ostatniego roku Rosjanie stosowali taktykę, która przyniosła im sukces – oskrzydlenie ich i odcięcie od logistyki, aby osłabić lub nawet zmusić ukraińskie garnizony do odwrotu. W przypadku Czasiwego Jaru jak dotąd się to nie udało – ani na północy, ani na południu wojska rosyjskie nie mogą przekroczyć kanału Siewierskij Doniec-Donbas. Ważną rolę odgrywa skuteczna obrona przez Ukraińców wsi Iwaniwśke i Kliszczijiwka, które powstrzymują znaczne siły rosyjskie.
W tym tempie armia rosyjska prawdopodobnie nie będzie w stanie zająć Czasiwego Jaru przed 9 maja (według głównodowodzącego SZU gen. Ołeksandra Syrskiego jest to termin wyznaczony przez rosyjskie najwyższe dowództwo wojskowe).
Kupiańsk cały czas zagrożony
Kupiańsk jest jednym z najważniejszych miast przyfrontowych w obwodzie charkowskim zarówno dla Ukraińców, jak i Rosjan. Jest to węzeł transportowy i logistyczny położony na obu brzegach rzeki Oskoł, który może stać się idealną bazą dla ofensywy w dowolnym kierunku. Ukraińskie siły zbrojne potrzebują go do ewentualnej ofensywy na Swatowo i okupowaną północną część obwodu ługańskiego. Dla armii rosyjskiej zdobycie Kupiańska otworzyłoby ponownie drogę do Charkowa i utraconego we wrześniu 2022 roku Iziumu.
Siły rosyjskie podeszły najbliżej Kupiańska od północy. Miasto znajduje się zaledwie pięć kilometrów od wsi Syńkiwka, o którą toczą się walki od około roku. To ostatnia linia obrony ukraińskiej armii, której upadek de facto oznaczałby początek walk miejskich o Kupiańsk.
Jednocześnie Rosjanie próbują przedrzeć się do Kupiańska od wschodu, gdzie okresowo znajdują słabe punkty w linii obrony SZU w odległości mniejszej niż 20 kilometrów od miasta. Jednym z takich słabych punktów są okolice wsi Krochmalne, Tabajiwka i Kysliwka. Na początku lutego 2024 roku armia rosyjska wbiła klin w pozycje obronne ukraińskich sił zbrojnych, posuwając się kilka kilometrów w pobliżu Tabajiwki.
W ubiegłym tygodniu Rosjanie zaatakowali Kysliwkę – wioskę, w której przed wojną mieszkało około tysiąca osób. W piątek 26 kwietnia ukraińskie kanały na Telegramie poinformowały, że obrona SZU we wsi została przełamana, a Rosjanie umocnili się we wschodniej jej części. DeepState zauważył, że uderzenie zostało przeprowadzone na pozycje jednostki obrony terytorialnej, która miała „ograniczone siły i środki”.
Według ukraińskiego żołnierza prowadzącego kanał na Telegramie 28 kwietnia w wiosce toczyły się ciężkie walki, a Rosjanie ściągali rezerwy i kontynuowali okopywanie się wzdłuż linii kolejowej, która omija Kysliwkę od północy i biegnie w kierunku Kupiańska. Mała wioska Kotlariwka, sąsiadująca z Kysliwką, została w połowie otoczona. Nie można wykluczyć scenariusza wycofywania się z niej wojsk ukraińskich.
Po zdobyciu Kysliwki i pokonaniu trzech kilometrów wzdłuż linii kolejowej, wojska rosyjskie dotrą do drogi P07, którą mogą dalej posuwać się w stronę Kupiańska, oddalonego o 15 kilometrów.
Dalekosiężne ATACMS już na Ukrainie
Amerykańskie pociski balistyczne ATACMS były jednym z najbardziej wyczekiwanych elementów pakietu pomocy wojskowej uchwalonego niedawno przez Kongres USA dla ukraińskiej armii. Broń ta ma potencjał przełomowy, podobnie jak wyrzutnie HIMARS dwa lata temu. Poruszające się po trajektorii balistycznej, praktycznie nieuchwytne dla rosyjskiej obrony przeciwlotniczej i zdolne do rażenia celów oddalonych nawet o 300 kilometrów, pociski te, jeśli zostaną dostarczone w wystarczającej liczbie, mogą mieć znaczący wpływ na przebieg działań wojennych.
HIMARS, który pojawił się na froncie ukraińskim latem 2022 roku, zmusił armię rosyjską do przeniesienia składów amunicji oraz stanowisk dowodzenia na odległość co najmniej 50 kilometrów od linii frontu, poza zasięg precyzyjnych uderzeń rakietowych. To, wraz z niszczycielskimi atakami na infrastrukturę wojskową w pobliżu linii frontu, stworzyło warunki do udanych ofensyw armii ukraińskiej latem i jesienią 2022 roku. Rosjanie potrzebowali czasu na dostosowanie się do nowych warunków, co wykorzystały ukraińskie siły zbrojne.
Pociski ATACMS, które otrzymała Ukraina, mają zasięg do 300 kilometrów, co oznacza, że na okupowanych terytoriach Ukrainy (w tym na Krymie) nie ma teraz bezpiecznych schronień dla rosyjskiego wojska.
Pociski ATACMS zostały już wykorzystane w ataku na rosyjskie lotnisko wojskowe w Dżankoju, gdzie zniszczyły kilka systemów obrony powietrznej S-400. W nocy z 27 na 28 kwietnia, według rosyjskich korespondentów wojskowych, ich celem stały się systemy obrony powietrznej na przylądku Tarchankut w zachodniej części Krymu. Zakłada się, że niszcząc systemy obrony powietrznej na półwyspie, Ukraińcy mogą przeprowadzić zmasowane uderzenie rakietowe na Most Krymski. Ukraińscy eksperci również spekulowali na ten temat w ostatnich dniach, zauważając, że potrzeba co najmniej 30 pocisków ATACMS, aby zniszczyć wszystkie systemy S-300 i S-400 znajdujące się na Krymie.
Niektórzy zachodni politycy, w szczególności polski minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski, mają nadzieję, że przekazanie Ukrainie amerykańskich rakiet balistycznych zmusi również Niemcy do wysłania Kijowowi pocisków manewrujących dalekiego zasięgu Taurus.
Szkoleniowy Jak-52 przeciwko rosyjskim dronom
27 kwietnia w pobliżu Odessy miało miejsce wyjątkowe wydarzenie – samolot szkoleniowy Jak-52, nieprzeznaczony do działań bojowych, po raz pierwszy w swojej historii wziął udział w bitwie powietrznej i wyszedł z niej zwycięsko. Jak-52 to dwumiejscowy, jednosilnikowy samolot z silnikiem tłokowym napędzającym pojedyncze śmigło. Jego prędkość nie przekracza 270 kilometrów na godzinę, a na pokładzie nie ma uzbrojenia.
Jednak SZU, w obliczu niedoboru systemów obrony powietrznej i amunicji do nich, znalazły zastosowanie dla takiego samolotu. 27 kwietnia ukraińskie kanały Telegramu opublikowały filmy, na których widać przelatującego Jaka-52, słychać strzały, a następnie zestrzelonego rosyjskiego drona zwiadowczego Orłan-10, który spada na spadochronie. Prawdopodobnie to drugi członek załogi strzelał z broni automatycznej do celu powietrznego.
Wideo: Jak-52 kontra rosyjski dron w pobliżu Odessy
Według ukraińskiego wojska załoga ukraińskiego samolotu zestrzeliła tego dnia nie jednego, a dwa rosyjskie drony zwiadowcze. Co więcej, ukraińskie dowództwo poważnie rozważa możliwość „militaryzacji” małych cywilnych samolotów do misji bojowych, w szczególności do zwalczania dronów.
Rok temu wojsko ukraińskie rozważało już możliwość zaangażowania małych samolotów do zwalczania rosyjsko-irańskich dronów kamikadze Shahed. Pomysł został jednak odłożony na półkę z powodu niemożności opracowania odpowiedniego systemu identyfikacji Friend or Foe (przyjaciel lub wróg), bez którego samolot mógłby paść ofiarą własnych systemów obrony powietrznej.
Iwan Łysiuk/ vot-tak.tv, lp/ belsat.eu
